Z naruszeniem praw autorskich mamy do czynienia w kilku przypadkach. Przykładem może być bezprawne korzystanie z cudzej własności intelektualnej poza zakresem jej dozwolonego użytku oraz rozpowszechniania, a także bez wcześniejszego otrzymania zgody na korzystanie z własności twórcy. W każdym przypadku kradzieży własności intelektualnej należy liczyć się z koniecznością poniesienia odpowiedzialności cywilnej lub karnej.
Czym są prawa autorskie?
Prawo autorskie to odrębna dyscyplina prawa cywilnego określająca normy prawne, które wchodzą w skład prawa własności intelektualnej. Zgodnie z definicją, prawo autorskie przysługuje autorowi utworu lub podmiotowi uprawnionemu do decydowania zarówno w kwestii upowszechniania utworu, jak i czerpania z niego określonych korzyści majątkowych. Zgodnie z ustawą wyróżnia się autorskie prawa osobiste i majątkowe. Pierwsze z nich nie podlegają zrzeczeniu się lub zbyciu, a tym samym dają prawo m.in. do autorstwa utworu, oznaczenia go imieniem i nazwiskiem (bądź udostępnienia anonimowego). Autorskie prawa majątkowe określają prawo, w którym autor ma przede wszystkim możliwość rozporządzaniem utworem na wszystkich polach eksploatacji oraz ma prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Warto wiedzieć, że w szczególności przedmiotem prawa autorskiego są m.in. utwory literackie, plastyczne, fotograficzne, programy komputerowe, muzyczne, a nie są nimi np. idee, metody i zasady działania, procedury, odkrycia itp. Tym samym każda działalność twórcza, która przejawia indywidualny charakter, może stać się przedmiotem prawa autorskiego. Oznacza to, że udostępniając np. w Internecie wykonane przez kogoś zdjęcie, tekst lub inną własność intelektualną, nawet jeżeli nie podpisujemy jej własnym nazwiskiem i nie czerpiemy z niej zysków, grozi nam odpowiedzialność za naruszenie prawa autorskiego, które działa automatycznie i nie wymaga dopełnienia żadnych formalności.
– „Z naruszeniem praw autorskich mamy do czynienia coraz częściej nie tylko w kontekście kradzieży cudzej własności intelektualnej i podpisywania jej własnym nazwiskiem. Prawem autorskim jest objęty każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór), dlatego w sytuacji, gdy staniemy się ofiarami przestępstwa, warto skonsultować się ze specjalistą i zasięgnąć porady prawnej” – wyjaśnia ekspert z Kancelarii Prawno-Patentowej BELLEPAT z Przemyśla.
Co grozi za naruszenie praw autorskich?
W przypadku naruszenia praw autorskich możemy mieć do czynienia z odpowiedzialnością karną oraz cywilną. Twórca, którego własność intelektualna została bezprawnie naruszona, może w ramach ochrony autorskich praw osobistych żądać:
- zaniechania naruszenia i przywrócenia stanu poprzedniego,
- usunięcia skutków naruszenia wydania publicznego oświadczenia o odpowiedniej treści i formie,
- uiszczenia odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany przez twórcę cel społeczny.
Z kolei w związku z ochroną autorskich praw majątkowych może żądać:
- zaniechania lub usunięcia skutków naruszenia,
- naprawienia wyrządzonej szkody majątkowej,
- wydania uzyskanych korzyści,
- a dodatkowo także zapłaty pieniężnej za wyrządzoną szkodę oraz wydania oświadczenia w prasie o zaistniałej sytuacji.
Naruszeniem cudzych praw autorskich jest także popełnienie plagiatu, niezgodne z przepisami prawa rozpowszechnianie, utrwalanie i powielanie utworu oraz wprowadzanie go do obrotu np. pod własnym nazwiskiem. W takich przypadkach związane jest to z odpowiedzialnością karną, która podlega karze grzywny, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat trzech (lub roku, jeśli narusza te prawa, w sposób inny niż opisano w ustawie). Aby jednak żądać odpowiedzialności karnej za kradzież własności intelektualnej, warto wiedzieć, że konieczne może okazać się udowodnienie, że osoba naruszająca prawa autorskie działała umyślnie i była świadoma tego, że popełnia przestępstwo.
